محمدمهدی مظاهری استاد دانشگاه

تهران- ایرنا- یکی از چالش‌های جدی که در سالیان اخیر سبب کاهش مشارکت و رغبت جامعه ایرانی برای حضور و فعالیت در قالب احزاب شده، مشکلات اقتصادی و تورم افسارگسیخته است.

مشارکت افراد یک جامعه در قالب احزاب و انتخابات از شاخصه های مهم توسعه یافتگی محسوب می شود. از این رو، بی تفاوتی نسبت به ساختار سیاسی و عدم مشارکت سیاسی یک مسئله جدی و قابل بحث در حوزه علوم سیاسی به شمار می‌آید. ضمن اینکه نخبگان سیاسی حاکم نیز برای تثبیت جایگاه و تقویت پایه های مشروعیت خویش همواره به دنبال جلب مشارکت و حمایت های سیاسی مردم و ایجاد محیط مشارکتی پویا در سطح جامعه‌اند و هر گونه کاهش و نقصان در این امر آنها را نگران می کند.

این در حالی است که جامعه ایرانی به ویژه در سال های اخیر با مشکل رکود بی سابقه احزاب و اقبال عمومی اندک نسبت به این نهادهای مهم و اثرگذار سیاسی مواجه شده است؛ مسأله ای که البته دلایل و ریشه های مختلفی دارد.

پدیده های اجتماعی را نمی توان با یک عامل تبیین کرد. ظهور و بروز یک پدیده اجتماعی تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل است. بر همین اساس انفعال احزاب و بی تفاوتی جامعه  نسبت به عملکرد آنها نیز دارای علل و زمینه های متعدد است.

 در این راستا، یکی از مشکلات جدی که در سال های اخیر سبب کاهش مشارکت و رغبت جامعه ایرانی برای حضور و فعالیت در قالب احزاب شده، مشکلات اقتصادی و تورم افسار گسیخته ای است که فرصت و رغبتی برای اندیشیدن به مسائل دیگر برای مردم باقی نگذاشته است. شاید در موقعیت کنونی هیچ دیدگاهی بهتر از تئوری نیازهای مازلو نتواند دلیل بی تفاوتی و اقبال اندک جامعه ایرانی به احزاب را نشان دهد. به اعتقاد مازلو همه افراد بشر پنج نوع نیاز دارند:

الف)  نیازهای جسمانی (که هدف آن حفظ حیات زیستی انسان است)

ب) حس صیانت (امنیت و آزادی)

ج) حس تعلق خاطر و عشق

د)  ارزش و منزلت (خود و دیگران)

ه)  پرورش و رشد شخصی (از طریق رشد امکانات و ظرفیت ها و استعدادها)

به اعتقاد مازلو نیازهای انسانی به صورت سلسله مراتبی فعال می شوند؛ بدین معنی که هر دسته از نیازها تنها زمانی فعال می شوند که طبقه پیشین کم و بیش ارضا شده باشند.