درآمد‌های پایدار و حیات اقتصادی شهر

مهدی یاراحمدی خراسانی

در بند دوم چرخش‌های تحول آفرین چشم انداز جهان شهر برکت و کرامت، موضوع «ایجاد و تقویت اقتصاد پویا و کسب درآمد‌های پایدار به جای وابستگی به منابع ناپایدار»، بیان شده است. اقتصاد به عنوان شالوده مهم و اساسی حیات شهر و عاملی جدی برای پویایی و پایایی آن از مهم‌ترین ارکان یک شهر محسوب می‌شود که ارتباطی تنگاتنگ با نوع ساختار‌های شهری و نهاد‌های حاکم بر آن دارد.

تحول اقتصادی شهر فقط با بازنگری در طرح‌های شهری از طریق تقدیم لوایحی درباره درآمد‌های شهری ممکن نیست و نیازمند تصمیم ساختاری با رویکرد کسب منافع پایدار است. دلیل اصلی ایجاد بیشتر چالش‌های شهری را می‌توان در ساختار‌های آن یافت، بنابراین اگر از طریق برنامه‌های هدفمند اصلاحاتی صورت نپذیرد، مسائل مرتبط با حوزه شهری رفع نخواهد شد.

«منابع درآمدی برای ارائه خدمات شهری و توزیع عادلانه آن» و «افزایش نرخ رشد جمعیت شهری نسبت به رشد جمعیت ملی» از مهم‌ترین چالش‌هایی است که سال هاست شهرداری‌ها با آن درگیر هستند. مطابق ماده ۵۵ قانون شهرداری ها، هفت قالب درآمدی برای انجام وظایف مدیریت شهری تدوین شده است که در چهار ردیف شامل عوارض، فروش خدمات، کمک بلاعوض و استقراض، تقسیم بندی می‌شود.

درآمد‌های شهرداری به دو دسته پایدار و ناپایدار تقسیم شده اند. درآمد‌های ناپایدار، مانند فروش تراکم و کاربری سبب آسیب‌هایی به زیست شهری مثل افزایش قیمت مسکن و تراکم جمعیت، توسعه حاشیه نشینی، آلودگی‌های زیست محیطی، افزایش ترافیک شهری و درکل باعث تضییع حقوق شهروندی و آسیب منابع نسل‌های آینده می‌شود. درآمد‌های پایدار نیز از سه ویژگی اصلی برخوردار هستند: «استمرار کسب درآمد، استقلال نسبی از شرایط بازار و دولت، منابعی که به واسطه آن‌ها کیفیت زندگی شهری در معرض آسیب قرار نگیرد. (به خصوص برای نسل‌های آینده)».